Hiện chưa có thống kê chính thức về tần suất của bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu tại Việt Nam, theo nghiên cứu nước ngoài bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu xác định bởi siêu âm khoảng 17% và 46% phụ thuộc vào dân số nghiên cứu.
Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu được định nghĩa bao gồm:
1. Có tình trạng nhiễm mỡ gan xác định dựa trên chẩn đoán hình ảnh hoặc mô học
2. Không có nguyên nhân gây tích tụ mỡ gan thứ phát như do bia rượu, thuốc gây nhiễm mỡ gan hoặc do di truyền.
Béo phì là yếu tố nguy cơ quan trọng của bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, có liên quan đến chỉ số khối cơ thể BMI³25 và béo bụng (vòng bụng nam³94cm, nữ³80cm). Ngoài ra, đái tháo đường và rối loạn lipid máu cũng là yếu tố nguy cơ phổ biến của bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.
Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu bao gồm 2 giai đoạn: gan nhiễm mỡ (đơn thuần) không do rượu và viêm gan nhiễm mỡ không do rượu có kèm theo xơ gan hoặc không xơ gan. Như vậy, bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu có thể diễn tiến từ gan nhiễm mỡ đơn thuần đến viêm gan nhiễm mỡ và xơ gan. Hơn thế nữa, gan nhiễm mỡ có liên quan đề kháng insulin, đây là một cơ chế bệnh sinh quan trọng của đái tháo đường type II.
Vì vậy, cần đặt ra vấn đề điều trị nhằm phòng ngừa gan nhiễm mỡ cũng như diễn tiến đến xơ gan, cũng như đái tháo đường, rối loạn lipid máu, xơ vữa động mạch…
Điều trị bao gồm:
- Thay đổi lối sống: là yếu tố quan trọng hàng đầu trong điều trị bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu
- Chế độ ăn kiêng, hạn chế chất béo cũng như tăng cường rau trái cây…Chế độ ăn giảm calorie 500-1000kcal/ngày duy trì trong 12 tuần cho thấy tình trạng gan nhiễm mỡ có cải thiện.
- Tập thể dục thường xuyên tối thiểu 30 phút/buổi và 5 buổi/tuần
- Giảm cân đối với người béo phì, mục tiêu đạt chỉ số khối cơ thể 19£ BMI <25
- Hạn chế tối đa thức uống có cồn
- Các thuốc
- Metformin chưa được chứng minh hiệu quả đối với viêm gan nhiễm mỡ không do rượu
- Pioglitazone: theo các hiệp hội tiêu hóa – gan của Hoa Kỳ khuyến cáo có thể sử dụng điều trị tình trạng nhiễm mỡ gan đối với viêm gan nhiễm mỡ đã được chứng minh trên mô học
- Vitamin E (a-tocopherol) liều 800IU/ngày được khuyến cáo đối với viêm gan nhiễm mỡ không do rượu không kèm đái tháo đường.
- Ngoài ra, có một số thuốc khác như UDCA, Omega-3, Silymarin, Sylibin-phosphatidylcholine… cũng đang trong vòng nghiên cứu thêm.
Đến hiện nay, vẫn chưa có thuốc đặc trị tình trạng gan nhiễm mỡ, đặc biệt viêm gan nhiễm mỡ. Vấn đề thay đổi lối sống là khuyến cáo đồng thuận hàng đầu, quan trọng đối với bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.
PGS TS BS Huỳnh Kim Phượng
Giám đốc Y khoa SIHG